Մկրտիչ Մարկոսեան, Ստամբուլ, գավառական գրականության վերջին ներկայացուցիչ

Կան բազմաթիվ արժեքավոր հայ գրողներ, ճարտարապետներ, արվեստագետներ և մտավորականներ, ովքեր անցյալից մինչ օրս ապրել են Թուրքիայի ներկայիս սահմաններում: Բացի այս հողերի ժողովուրդը լինելուց, նրանք արժեք են ավելացրել այս հողերին, որտեղ ապրել են մինչ օրս։ Այդ մարդկանցից է Մկրտիչ Մարկոսեանը, ով իր ետևում թողել է գրականության բնագավառում բազմաթիվ կարևոր գործեր։ Նա հայտնի է որպես հայ գրականության, գավառական գրականության վերջին ներկայացուցիչ։

Նա իր ստեղծագործություններով իր հետքն է թողել թուրքական գրականության վրա, սիրվել է լուսավոր թուրք ընթերցողների կողմից, իսկ նրա գրքերը լավ են վաճառվել։ Ես նույնպես հաճույքով կարդում էի նրա գրքերը և նրանից շատ տեղեկություններ իմացա մեր պատմության մասին:

Մկրտիչ Մարկոսեանը ծնվել է 1938 թվականի դեկտեմբերի 23-ին Տիգրանակերտում (Դիարբեքիրում)։ Նախնական կրթությունն ստացել է հայրենի քաղաքում՝ Տիգրանակերտում, ապա տեղափոխվել Ստամբուլ՝ սովորելու մայրենի լեզուն՝ հայերենը։

Միջնակարգ կրթությունից հետո ավարտել է Ստամբուլի համալսարանի գրականության ֆակուլտետի փիլիսոփայության բաժինը։ Բացի 1966-1972 թվականներին Սուրբ Հաճ Թիբրեվանք հայկական բարձրագույն դպրոցի տնօրեն լինելուց, նա նաև աշխատել է որպես փիլիսոփայության, հոգեբանության, հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ։

Թեև հետո սկսել է զբաղվել բիզնեսով, բայց անխափան շարունակել է իր գրական գործը։

Նա մահացել է 2022 թվականի ապրիլի 2-ին, 83 տարեկան հասակում, առողջական խնդիրների պատճառով։

Իր ստեղծագործություններում նա խոսում էր հայերի գյուղական կյանքի մասին և տպավորիչ ու հեգնական լեզվով արտացոլում նրանց ապրած դառը փորձառությունները իր ընթերցողներին։ Նա այս ոճը մեկնաբանեց նաև այսպես.

«Ես նախընտրում եմ ցավը մեղմել ու արտացոլել տողերի արանքում։ Որովհետև ես գիտեմ, որ զգացմունքային մարդիկ, ովքեր զգայուն կարդում են, տողերի միջև ինձանից լավ կկարդան»:

Ունի թե՛ թուրքերեն, թե՛ հայերեն գրված ստեղծագործություններ։ Բացի այդ, նրա որոշ գրքեր թարգմանվել են անգլերեն, ֆրանսերեն և քրդերեն։ Նա այն հազվագյուտ գրողներից է, ով կարողանում է ի մի բերել անցյալն ու ներկան: Նա երբեք քաղաքականությունը չդարձրեց իր կիզակետը, բայց միշտ գիտեր, թե ինչպես իր ընթերցողներին ստիպել զգալ այն ցավալի փորձառությունները, որոնք ապրում են հետին պլանում, այսինքն՝ տողերի միջև:

Այսօր, երբ հիշատակվում է Դիարբեքիրը, Մկրտիչ Մարկոսեանն այն անուններից մեկն է, որ թուրքերի մտքին է գալիս։ Նա նույնիսկ 2018 թվականին հռչակվել է Դիարբեքիրի գրքի տոնավաճառի պատվավոր հյուր։ Հեղինակը, ով այդ ժամանակ գրում էր նաև հայկական թերթերում, որպես սյունակագիր աշխատել է նաև թուրքական թերթերում և հասել բազմաթիվ ընթերցողների:

Մկրտիչ Մարկոսեանի ստեղծագործություններից մի քանիսը․

• Մեր այթ գոհմերը (Հայերեն գրված է)
• Գավուր թաղ (Հայերեն գրված է)
• Ասա, Մարգոս, որտեղի՞ց ես։
• Մեր տոմսը կտրվեց դեպի Ստամբուլ
• Տիքրիսի Ապերեն (Հայերեն գրված է)
• Վարդարանային ուլունքներ
• Կլարիոն
• Կախված Ասեղ
• Ատամհատիկ
• Աստծո մատյան